عقد آریایی
رسمی جدید به نام عقد آریایی!
حدود چند سالی است که در کنار آداب و رسوم سنتی عقد و ازدواج، عبارت «عقد آریایی» به گوش میرسد و در میان جوانان رایج شده است. عدهای معتقدند این نوع عقد در زمان ایران باستان مرسوم بوده و عدهای نیز آن را جعلی دانستهاند؛ با این حال چند سالی است که با عبارت «عقد آریایی» روبهرو میشویم. اگرچه این عقد وجههی شرعی و قانونی ندارد اما جنبهی تشریفاتی خاصی پیدا کرده است . نحوهی اجرای این تشریفات بدین گونه است که پس از انجام عقد شرعی و ثبت ازدواج، عاقد جملاتی را خوانده و به ترتیب؛ داماد، عروس و حاضران مراسم بخشهای مربوط به خود را تکرار میکنند. به نظر میرسد دلیل تمایل عدهای از مردم به برگزاری این نوع مراسم، متوجه نشدن کلمات عربی و گرایش به مدرنیته است. مطابق آمار غیر رسمی، در حال حاضر این نوع عقد در مراسم بسیاری از زوجها اجرا میشود. مدتی قبل نیز در سریال «8 و نیم دقیقه» که از سریالهای پرمخاطب صدا و سیما بود شاهد اجرای آن بودیم!
به راستی ماجرای عقد آریایی چیست؟
این نوع عقد بارها توسط جامعهشناسان و منتقدان اجتماعی مورد بحث و هجمه قرار گرفته و آنها معتقدند متن شعرگونهای که ریشهی تاریخی ندارد، به زودی فراموش شده و از تب و تاب خواهد افتاد؛ ولی به واقعیت و اصل موضوع نپرداختهاند.
در حقیقت متنی که به نام عقد آریایی بر سر زبانها افتاده، یکی از اشعار زندهیاد «فریدون مشیری» است که براساس گفتههای خانم بهار مشیری (فرزند زندهیاد فریدون مشیری) در سال 1374 به درخواست دوستی مقیم خارج از ایران سروده شده بود و سالها بعد در سال 1384 (و پس از درگذشت شاعر) برای اولینبار، با نام «پیمان زندگی» در کتاب «نوائی همآهنگ باران»، توسط نشر چشمه به چاپ رسید.
اما این شعر نیمایی که با مضمون لطیف پیوند زناشویی، همدلی، وفاداری و صداقت سروده شده و زبانی امروزی و جدید دارد؛ به نام عقد آریایی و به عنوان یک سنت کهن در میان مردم شایع شده است و نمونهای از بیخبری فرهنگی و جعل آثار بزرگان است. جای بسی تأسف است که جامعهشناسان، تحلیلگران و اساتیدی که به این مبحث پرداختهاند از اصل مسئله و جان حقیقت دور ماندهاند. آنچه توجه جمعی را میطلبد رعایت اصل امانتداری در متون ادبی و مقابلهی جدی با جهل و جعل فرهنگی است.
در ادامه شعر زندهیاد فریدون مشیری را که در قالب متن عقد آریایی رواج پیدا کرده است، خواهیم خواند:
«پیمان زندگی»
عقد آریایی مرد: به نام نامی یزدان
تو را من برگزیدم از میان این همه خوبان
میان این گواهان بر لب آرم این سخن با تو
برای زیستن با تو
وفادار تو خواهم بود در هر لحظه در هر جا
پذیرا میشوی آیا؟
تو با من اینچنین هستی که من با تو؟
زن: به نام نامی یزدان
پذیرا میشوم مهر تو را از جان
هم اکنون باز میگویم میان انجمن با تو
وفادار تو خواهم بود، در هر لحظه، در هر جا، برای زیستن با تو
تو هم با من چنان با مهر پیمان کن که من با تو!
مرد و زن با هم: تو چون هم آشیان خواهی شدن با من
تمام عمر خواهم بود یک جان در دو تن با تو
بهشت عشق سازم خانه را
سرشار از لبخند و مهر و نور و عطر و یاسمن با تو
گواهان همه با هم: همایون باد این پیمان
همایون باد این پیوند
همایون باد این پیوند ورجاوند
گرامی باد این سوگند
شکوفا باد بر لبهای تان همواره این لبخند
همایون باد!
فریدون مشیری
-نویسنده: ملیکا افتخاریان
-دوماهنامهی ادبی، فرهنگی و هنری روناک (شماره ششم)
در مورد ثبت ازدواج بیشتر بدانیم: